با پیدایش تکنولوژی آموزشی و رواج آن در عرصه‌های مختلف، انتقادها و ایرادتی به این شیوه وارد گردید.
درنتیجه بررسی این انتقادات درحال حاضر نمی‌توان گفت که استفاده از تکنولوژی آموزشی در همه موقعیت‌ها سودمند است. با این وجود که بسیاری از معلم‌ها با استفاده از تکنولوژی آموزشی فضای شادی را در کلاس ایجاد می‌کنند، اما باید به این موضوع نیز توجه داشت که استفاده از این روش ممکن است در برخی موقعیت‌ها باعث حواس‌پرتی دانش‌آموزان شود. علاوه بر این، استفاده از تکنولوژی آموزشی در کلاس‌های کودکان و نوجوانان، در مقایسه با دانش‌پذیران بزرگسالی که به صورت طبیعی و از راه صحیح از تکنولوژی استفاده می‌کنند، با مشکلات زیادی همراه است.
در راستای بررسی جوانب گوناگون استفاده از تکنولوژی آموزشی، در این مقاله لیستی از معایب و مزایای استفاده از این روش ارائه شده است.
مزایای استفاده از تکنولوژی آموزشی
- قابلیت دسترسی به گزارش‌های اطلاعاتی و تحلیلی: برنامه‌ها و بسترهای نرم‌افزاری به معلم‌ها این امکان را می‌دهد که به همه اطلاعات مورد نیازشان درمورد یک دانش‌آموز، دسترسی پیدا کنند. اطلاعاتی مثل وضعیت دانش‌آموز، تاریخ حضور، عملکرد در آزمون‌ها، مهارت در زبان انگلیسی و یا مشارکت در یادگیری مبحث بخصوصی. با کمک این اطلاعات معلم‌ها به راحتی می‌توانند عملکرد دانش‌آموزان‌شان را در مقایسه با کل کلاس، در مقایسه با یک گروه مشخص و یا در یک مقایسه فردی بررسی کنند و بر این اساس اقدامات لازم را انجام دهند. از آن جایی که بسیاری از برنامه‌های نرم‌افزاری دسترسی آسانی به چنین گزارش‌هایی ایجاد می‌کنند، این اطلاعات و گزارش‌های ارزیابی را می‌توان با والدین و مدیران هم به اشتراک گذاشت.
- امکان یادگیری اطلاعات کاربردی: تکنولوژی آموزشی به مخاطبانش این امکان را می‌دهد که به جای یادگیری حجم زیادی از اطلاعات که ممکن است برخی از آنها هرگز به کار نیاید، وقت خود را صرف آموختن مطالبی کنند که در راستای حل سریع مشکلاتشان به آنها نیاز دارند. به بیان دیگر، تکنولوژی به دانش‌آموزان اجازه می‌دهد که به جای نشستن و گوش دادن به سخنرانی‌های طولانی که اغلب بر آنها تسلط دارند؛ فقط چیزی را که می‌خواهند و در همان زمانی که به آن نیاز دارند یاد بگیرند. علاوه بر این، برنامه‌های نرم‌افزاری تکنولوژی آموزشی به معلم‌ها این فرصت را می‌دهد تا دریابند که فرآیند یادگیری در دانش‌آموزان در چه قسمت‌هایی مختل شده و یا از سرعت آن کاسته شده است و درنتیجه بر روی آموزش این قسمت‌ها، تمرکز بیشتری داشته باشند.
- ساختار آموزشی متمایز: تکنولوژی آموزشی به دانش‌آموزان اجازه می‌دهد تا با سرعت خودشان پیشرفت کنند. در این روش، بسیاری از این برنامه‌ها قابل‌تطبیق و انعطاف‌پذیرند، به این معنا که براساس عملکرد دانش‌آموزان، سوال‌های ارائه شده برایشان سخت‌تر یا آسا‌ن‌تر می‌شود. درواقع این برنامه‌ها می‌توانند دانش‌آموزان را با سطح دقیق یادگیری خودشان تطبیق دهند.
- روش‌های متفاوت یادگیری: یکی از اهداف ادغام تکنولوژی با کلاس درس، تسهیل دسترسی دانش‌آموزان به روش‌های متفاوت یادگیری است. ممکن است برخی دانش‌آموزان در محیط‌های سخنرانی جمعی موفق باشند، درحالی که برخی دیگر ممکن است در یادگیری به صورت انفرادی خوب عمل کنند. دادن حق انتخاب به دانش‌آموزان در مورد گزینش روش‌های مختلف یادگیری به این خاطر است که به آنها این امکان داده شود که راه‌های متفاوت را امتحان کنند و درنهایت بهترین روش را برای خودشان به عنوان یک دانش‌پذیر مستقل، برگزینند.
معایب استفاده از تکنولوژی آموزشی
- جایگزینی معلم‌ها: یکی از مهمترین نگرانی‌های منتقدین درخصوص استفاده از تکنولوژی آموزشی این است که این روش در آینده جایگزین معلم‌ها می‌شود. در این خصوص آنها به موارد متعددی از جایگزینی تکنولوژی به جای کارگران اشاره می‌کنند، مواردی مثل: صنعت خودکار، کشاورزی و صنایع تولیدی که همگی بخش‌های بسیاری از فرآیندشان ماشینی شده است و در این فرآیند کارگرها را کنار گذاشته‌اند. در تکنولوژی آموزشی نیز جدیدترین مزایا به میزانی قدرتمند است که بتواند محتوا و ارزیابی‌ها را منتقل کند و دانش‌آموزان را در یک واحد آموزشی جدید، بدون هیچ دخالتی از سمت معلم قرار دهد. چنین تغییری قطعا در آینده شغلی معلم‌ها تاثیرگذار خواهد بود.
- حواس پرتی (عدم تمرکز): این موضوع احتمالا اولین نگرانی معلمانی است که به اجرای تکنولوژی آموزشی در کلاس درس انتقاد می‌کنند. معلم‌ها همواره نگرانند به واسطه استفاده ابزار تکنولوژی آموزشی، دانش‌آموزان در کلاس به جای توجه به درس، مشغول پست گذاشتن و چت کردن بشوند. کنجکاوی ذاتی دانش‌آموزان همراه با هوش تکنولوژیکی آنها ممکن است به فعالیت بیشترشان در محیط‌های آنلاینی که لوازمش به سهولت در دسترس است، منجر شود.
- سرقت ادبی: امروزه دانش‌آموزان می‌توانند به راحتی به مقالات، گزارشات، یادداشت‌های کلاسی، تست‌ها و غیره دسترسی داشته باشند. ویژگی آنلاین بودن تشخیص اصلی بودن کاری که در دست دانش‌آموزان است را برای معلمان سخت‌تر از قبل می‌کند. در این خصوص برخی ابزار تکنولوژیک برای کمک به معلم‌ها در کشف اینکه یک کار سرقت ادبی شده است یا نه، وجود دارد، اما به علت نوپا بودن هنوز دارای نقطه ضعف‌های بسیاری است.
- عدم دسترسی به ابزار الکترونیکی لازم: همه دانش‌آموزان خارج از کلاس به ابزار تکنولوژی دسترسی ندارند. شاید به نظر برسد کتابخانه‌ها و مراکز اینترنتی برای رفع این خلاء گزینه مناسبی باشند، اما اغلب برای دسترسی به اینترنت از طریق این مراکز زمان انتظار زیادی وجود دارد، و حتی بعد از اتصال هم ممکن است نتوان برنامه‌ها و نرم‌افزارهای مورد نیاز را بوسیله این کامپیوترهای عمومی دانلود کرده و یا آنها را نصب کرد. درواقع حتی اگر دانش‌آموزان در کلاس درس به ابزار الکترونیکی لازم دسترسی داشته باشند، زمانی که برنامه‌های تکنولوژی آموزشی به عنوان تکالیف خانگی و یا در قالب آموزش وارونه در نظر گرفته شود، محدودیت دسترسی آنها به اینترنت و سایر ملزومات الکترونیکی تاثیرگذار خواهد بود.
- حریم خصوصی: حریم خصوصی و محدودیت دسترسی به اطلاعات افراد، دلیلی کافی برای دور نگه داشتن بسیاری از دانش‌آموزان و مدارس از اجرای هرگونه ابتکار در زمینه پیشرفت تکنولوژی آموزشی است. برنامه‌ها و بسترهای نرم‌افزاری درخصوص حفظ حریم خصوصی افراد تلاش‌های بسیاری کرده‌اند، اما آیا این موضوع برای قانع کردن مدارس در مقابل ریسک بالقوه‌ای که در این زمینه وجود دارد، کافی است؟ آیا معلم‌ها می‌توانند احساس امنیت کنند که در صورت استفاده از برنامه‌های تکنولوژی آموزشی، اطلاعاتشان ایمن باقی خواهد ماند؟
از تمام این مباحث نمی‌توان هیچ نتیجه مشخص و قاطعانه‌ای گرفت. تکنولوژی آموزشی از جوانب گوناگون تاثیرات مثبت و منفی زیادی دارد و این به معلم‌ها، مدیران و خود اشخاص بستگی دارد که تصمیم بگیرند در چه موقعیت‌هایی از تکنولوژی آموزشی استفاده کنند.
آیا شما مزایا و معایب دیگری می شناسید که با ما به اشتراک بگذارید؟
سلام ممنونم مطلب بسیار عالی بود