یکم اردیبهشت هرسال را سالروز تولد سعدی شیرازی، شاعر بزرگ ایرانی نامیدند که در قرن هفتم هجری می‌زیست. در این مطلب سعی کردیم به بخشی از زندگی‌نامه این شاعر و نقش اشعار سعدی در سوالات کنکور سراسری بپردازیم.
زندگی‌نامه سعدی
با اینکه از سال ۶۰۶ هجری قمری، سال تولد سعدی، حدود ۸۰۰ سال می‌گذرد اما همچنان اشعار او خوانده و در مدارس تدریس می‌شود. به طوری که بیش از همه دانش‌آموزان هستند که با این شاعر سر و کار دارند.
شناسنامه نامشخص
در منابع مختلف، سال تولد سعدی در حوالی سال ۵۶۳ ذکر شده و مشخص نیست که دقیقا در همین سال بوده یا چند سال جلوتر و عقب تر. همچنین در این منابع به او دو نام مختلف مصلح الدین عبدالله و مشرف الدین عبدالله داده شده است.
سعدی چگونه سعدی شد؟
پدر سعدی اسمش عبدالله بود که نزد بزرگی به نام سعد بن زنگی کار می‌کرد و چون خودش و فرزندش را نمک پرورده سعد بن زنگی می‌دانست، لقب سعدی را برای فرزندش برگزید.
سفرهای سعدی به اطراف ایران
شیخ اجل پس از مرگ پدرش وقتی که دیگر خانواده ای دور و بر خود نمی‌بیند برای خلاص شدن از تنهایی ابتدا به کوه و بیابانگردی روی آورد و پس از آن به تمام سرزمین‌های اطراف ایران از هند تا مصر و تونس سفر کرد.
شهرت سعدی: گلستان و بوستان
این شاعر بزرگ نامدار در طول عمرش اشعار زیادی سرود اما هیچکدام باعث معروفیت و محبوبیت او نشد. اما وقتی گلستان و بوستان را که در طول دو سال سرود، حسابی مشهور شد. به طوری که حالا گلستان و بوستان سعدی همانطور که بالاتر هم گفته شد، حتی در سیستم آموزشی و کنکور هم نقش مهمی دارد.
سایر آثار
قصیده‌ها، دیوان اشعار، صاحبیه، مرائی سعدی، مفردات، کتاب نصیحه الملوک، رساله در عقل و عشق، هزلیات سعدی، مجالس پنجگانه
وفات سعدی
از تاریخ وفات شیخ اجل اطلاعات دقیقی در دست نیست اما طبق روایات تاریخی در ۱۷ آذر ۶۷۰ یا مهر ماه ۶۷۱ وفاتش را تخمین زده‌اند.
اشعار سعدی در کنکور
در این که اشعار و سروده‌های شیخ اجلّ رنگ و بوی انکارناپذیری در زبان و ادبیات فارسی دارد،جای هیچ شکی نیست. این حضور پررنگ وی، نه تنها در ادبیات، بلکه در سوالات ادبیات فارسی کنکور در آزمون ورود به دانشگاه نیز دیده می‌شود. در ادامه مواردی از این نقش و تاثیر را ذکر خواهیم کرد.
اشعار سعدی در قرابت معنایی کنکور
البته اینکه بخواهیم سوالات قرابت معنایی را به سعدی نسبت بدهیم شاید خیلی خوب نباشد، قطعا از همان گذشته‌ها که گلستان و بوستان سعدی در مکتب خانه‌ها تدریس می‌شد، سعدی می‌دانسته که اشعارش نقش مهمی در آموزش و پرورش دارد. اما امروز اشعار او و به خصوص دیوان این شاعر بزرگ منبع خوبی برای تست‌های قرابت معنایی شده است.
بر همین اساس گفته می‌شود یکی از اسرار موفقیت رتبه‌های برتر کنکور مطالعه‌ی غیر درسی کتاب‌های شعر پارسی، به خصوص دیوان اشعار سعدی، برای افزایش درک مفاهیم و پاسخگویی به سوالات قرابت معنایی است.
با توجه به روندی که هر سال در بودجه بندی سوالات وجود دارد، ۹ سوال از ۲۵ سوال درس ادبیات به مبحث درسی قرابت معنایی اختصاص یافته است. برای افرادی که اهل شعر خواندن و کتاب غیردرسی هستند این ۹ سوال تقریبا شبیه سرگرمی است.
رتبه‌های برتر کنکور هم چنین نظری دارند و معتقدند با درس ادبیات باید به صورت تفریحی برخورد کرد و سیستم شب امتحانی و حفظ کردن برای کنکور خیلی مناسب این درس نیست.
چگونه ادبیات کنکور 100 بزنید؟
صفر تا صد رسیدن به درصد 100 ادبیات فارسی کنکور را اینجا بخوانید:: روش مطالعه فارسی نظام جدید برای درصد 100 زدن
دلیل اهمیت اشعار سعدی در کنکور
اما چرا سعدی و مطالعه آزاد سعدی مهمتر از سایر شاعران است. جواب در بیان نسبتا ساده و هنرمندانه اوست. او انواع مفاهیم عرفانی، عاشقانه و تعلیمی را به سادگی در شعرهایش بیان می‌کند و برای همین دانش‌آموزان نیز به راحتی می‌توانند از آن استفاده کنند.
به طور کلی موفقیت در پاسخگویی به سوالات قرابت معنایی از دو بخش تبعیت می‌کند: بخش اول کسب مهارت در درک مفاهیم اشعار و بخش دوم آشنایی و داشتن ذهنیت قبلی از اشعار .
بدیهی است که تمام ابیات سوالات قرابت معنایی از اشعار شاعرانی مثل حافظ و سعدی و فردوسی و… نخواهد بود اما خواندن اشعار این شاعران بزرگ به مرور به شما مهارت درک و کشف مفاهیم را می‌آموزد. تکرار و تمرین و کسب تجربه باعث می‌شود بخش هنری ذهن شما آمادگی بیشتری برای درک مضامین هنری شعر داشته باشد و به قول معروف با چم و خم آن آشنا شوید.
روش تقویت قرابت معنایی در کنکور
شنیدن و آشنا کردن گوش با اشعار سعدی هم می‌تواند گزینه خوبی باشد. اگر وقت و حوصله کتاب خواندن ندارید، بد نیست دی وی دی های آموزشی و فیلم‌های کنکوری را هم امتحان کنید.
برای امتحان بد نیست سری به قسمت فروشگاه رهپویان بزنید. شنیدن و دیدن شعرخوانی کمک می‌کند تا در تلفظ هم مشکل نداشته باشید و به طور مثال در بیت زیر کویت(کوی‌َت) را به جای کشور کویت اشتباه نگیرید.
گذر از دست رقیبان نتوان کرد به کویت
مگر آن وقت که در سایه‌ی زنهار تو باشم
اشتباهی ناچیز که در کنکور گهگاه باعث می‌شود تا نمره‌های ساده‌ای را از دست بدهید.
برای مشاهده رایگان فیلم نمونه از منبع مطالعاتی زیر،روی تصویر کلیک کنید / ضربه بزنید:::
منبع مطالعه ادبیات فارسی کنکور
شوخی با اشعار سعدی در کنکور
با جستجوی ساده در سوالات کنکور چندسال گذشته می‌توان سوالات شیرین و عجیب بسیاری پیدا کرد. یکی از این سوالات که خیلی جالب بوده و بیشتر شبیه تست هوش مبتدیانه است، مربوط می‌شود به بیتی معروف از سعدی.
جای خالی را با گزینه‌ی مناسب پر کنید.
«گل همی پنج روز و ……. باشد
وین گلستان همیشه خوش باشد»
۱) هفت
۲) چهار
۳) شش
۴) هشت
امیدواریم در کنکور سراسری هرسال هم از این شکل سوال‌ها در درس ادبیات زیاد بیاید. البته همین سوال نشان می‌دهد که اشعار سعدی چقدر ساده هستند و سوال آمدن از آنها در کنکور چقدر می‌تواند برای داوطلبان امیدوار کننده باشد.
چند نکته جالب درباره اشعار سعدی در کنکور
سعدی در یکی از شعرهای خود از ابتکار و نوآوری جالبی استفاده کرده است. چند بیت زیر از او را می‌توان هم به صورت افقی و هم عمودی خواند. این شعر را بخوانید:
ز چهره، افروخته، گل را، مشکن
افروخته، رخ مرو، تو دیگر، به چمن
گل را، تو دگر، مکن خجل، ای مه من
مشکن، به چمن، ای مه من، قدر سخن