انواع قطع کتاب در چاپ| رایج‌ترین قطع های مورد استفاده در چاپ
مقدمه| انواع قطع کتاب در چاپ
قطع کتاب یا به عبارت ساده‌تر اندازه کتاب، به درازا و پهنای کتاب گویند. قطع هر کتاب اندازه طول در برابر عرض هر برگ است و یا گاهی اندازه طول در برابر عرض جلد است. با گذشت زمان چاپ‌کنندگان کتاب‌ها به این مسئله پی بردند که چاپ کتاب در ابعاد مختلف و اندازه‌های متنوع می‌توان بسیار کاربردی باشد. به‌تدریج این مسئله به یکی از مهم‌ترین موضوعات هنگام چاپ کتاب جهت بهبود نتیجه کار تبدیل شد. هدف از قطع کتاب ترویج اندازه‌های متنوع و مختلف برای کتاب‌ها جهت استفاده آسان‌تر و کاربردی است. برای نمونه، کتابی که به‌راحتی بتواند در هر فضا جای بگیرد و فضای کمی را نیز اشغال کند، بهتر است در قطع جیبی چاپ شود. در این مقاله قصد داریم تا انواع قطع کتاب در چاپ را خدمت شما عزیزان معرفی کنیم.
دلایل اهمیت قطع کتاب
بدون شک انتخاب یک قطع مناسب در چاپ کتال اهمیت بالایی دارد و در موفقیت و افزایش فروش کتاب مؤثر است. ابعاد کتاب، تعین کننده ظاهر کتاب شما است. هر چه‌قدر که ابعاد کتاب کوچک‌تر باشد، تعداد صفحات بیشتر شده و شیرازه کتاب قطورتر خواهد شد. لذا اگر قصد چاپ یک کتاب با حجم مطالب بالا را داشته باشید، بهتر است از قطع کوچک استفاده نکنید. به‌جای این بهتر است از انواع قطع بزرگ بهره ببرید تا ظاهر کتاب مطابق انتظارتان شود.
جدا از خصوصیات ظاهری قطع و اندازه کتاب بر هزینه چاپ و قیمت کتاب اثرگذار است. قطع یک کتاب جدا از زیبایی ظاهری، باید بتواند هزینه‌های و قیمت نهایی کتاب را به حداقل برساند و حاشیه سود را بالا ببرد.
انواع قطع کتاب در چاپ
از مهم‌ترین اصول صفحه‌آرایی حاشیه‌بندی اصولی است، این موضوع به قطع و اندازه کتاب ربط دارد. از رایج‌ترین قطع‌های مورداستفاده در میان چاپ‌کنندگان کتب ایرانی می‌توان به قطع رقعی، قطع وزیری، قطع پالتویی، قطع رحل، قطع خشتی و قطع جیبی اشاره کرد. در ادامه به بررسی هر یک از این قطع‌ها خواهیم پرداخت.
قطع سلطانی
از قطع سلطانی برای کتاب‌های ارزنده و نفیس استفاده می‌شود. ابعاد کاغذ قطع سلطانی در حدود ۳۴ در ۴۹ سانتیمتر است.
قطع وزیری
این قطع از رایج‌ترین و معروف‌ترین قطع‌های موجود در بازار انتشارات ایران است و ابعاد و سایز کاغذ در آن ۱۷ در ۲۳ سانتیمتر است. عموماً از این قطع برای چاپ کتاب‌های درسی، تخصصی و علمی یا آموزشی استفاده می‌شود. ابعاد متون داخل کتاب‌های دارای قطع وزیری معادل B5 است. به‌منظور درک بیشتر و بهتر از ابعاد، کاغذی با ابعاد ۷۰ در ۵۰ سانتیمتر را تصور کنید، قطع وزیری با سه بار تا زدن این کاغذ به دست می‌آید. این قطع معادل Medium octavo در استانداردهای آمریکایی است.
قطع رقعی
قطع رقعی از دیگر انواع قطع کتاب در چاپ است که معمولاً در کتاب‌هایی با مخاطبین خاص به کار برده می‌شود. این قطع در چاپ انواع رمان کاربرد فراوان دارد و دارای کاغذهایی به ابعاد ۱۴ در ۲۱ سانتیمتر است. از قطع رقعی برای چاپ انواع رمان، کتاب‌های داستان، شعر، زندگی‌نامه و در کتاب‌هایی با تعداد صفحات کم استفاده می‌شود.
استاندارد قطع رقعی در بازار انتشاراتی ایران در تیراژهای بالا و چاپ افست کتابی ۲۲ در ۱۵ سانتیمتر است. این اندازه برای چاپ کتاب در تعداد محدود بهتر است دیجیتال باشد و برابر کاغذ A5 یا ۲۱×۱۴ در نظر گرفته شود. قطع رقعی در استاندارد انتشارات آمریکا به Crown octavo معرف است و با سه بار تا زدن کاغذی با اندازه ۶۰×۴۵ سانتیمتر می‌توان این قطع را به دست آورد.
انواع قطع کتاب در چاپ: قطع رحلی
درگذشته برای خواندن و مطالعه کتاب‌ها آنها را بر روی پایه کوچک چوبی به نام رحل قرار می‌دادند، علت نام‌گذاری قطع رحلی نیز این موضوع بوده است. این قطع دارای سه استاندارد کوچک، متوسط و بزرگ است، اما رایج‌ترین ابعاد مورداستفاده از آن همان قطع رحلی کوچک با ابعاد کاغذ A4 و ۲۱ × ۲۸ سانتیمتر است. قطع رحلی اغلب برای کتاب‌های کمک‌درسی، ماهنامه، تخصصی و آموزشی، مجلات و آگهی‌نامه‌های عمومی، کتاب‌های موسیقی، کتاب‌های کار و آثار هنری مناسب است. توجه داشته باشید که این قطع کتاب دارای ابعاد کاغذی ۲۳ در ۳۳ سانتیمتر است.
قطع خشتی
قطع خشتی از دیگر انواع قطع کتاب در چاپ است که به دو دسته بزرگ و کوچک تقسیم می‌شود. در قطع خشتی بزرگ نیاز است تا یک کاغذ به ابعاد ۴۵× ۶۵ سانتیمتر را شش بار تا بزنیم، در این صورت به ابعاد برابر 23 در 23 خواهیم رسید. این قطع یک قطع مربعی با اضلاع برابر برای چاپ و طراحی کاتالوگ، کتاب‌های داستان کودکانه و آلبوم عکس است.
در قطع خشتی کوچک: لازم است تا به‌جای شش باز تا زدن کاغذ ۴۵ در ۶۰ آن را دوازده بار تا بزنیم. در این حالت به ترتیب به دو سایز ۵/۱۴ × ۵/۱۴ یا ۵/۱۶×۵/۱۶ سانتی‌متری خواهیم رسید. از این قطع نیز برای چاپ کتاب‌های داستانی کودکان استفاده می‌شود.
قطع جیبی کوچک
کتاب‌هایی با قطع جیبی همان‌طور که از نامشان پیداست، کتاب‌های کوچک و جمع و جوری‌اند که جهت چاپ در تیراژ وسیع و فشرده استفاده می‌شوند. این کتاب‌ها دارای قیمت تمام شده ارزان‌تری هستند. پس از قطع وزیری رایج‌ترین قطع برای کتاب قطع جیبی است. این قطع مانند دیگر قطع‌های موجود در بازار در اندازه‌های استاندارد و در گستره وسیعی از ابعاد چاپ می‌شوند.
سایز کاغذ قطع جیبی کوچک ۱۰ در ۱۴ سانتی‌متری بوده و ابعاد کاغذ قطع جیبی بزرگ ۱۱٫۵ در ۱۶٫۵ سانتی‌متری است. از این قطع بیشتر در چاپ کتاب‌ها و دفاتر یادداشت کوچک استفاده می‌شود.
انواع قطع کتاب در چاپ: قطع پالتویی
در کلیه استانداردهای یاد شده ابعاد کتاب، شیت‌ها به‌صورت افقی قرار می‌گیرند و صفحات کتاب عمودی هستند. این موضوع در قطع پالتویی برعکس است و صفحات به‌صورت افقی هستند. از این قطع جهت زیباسازی برخی کتاب‌ها باتوجه‌به سلیقه طراح، نویسنده و انتشارات استفاده می‌شود. ابعاد کاغذ قطع پالتویی ۱۰ در ۱۹٫۵ و ۱۱٫۵ در ۲۲ سانتیمتر است. از این قطع برای چاپ مطالب طولانی با عرض کم استفاده می‌شود.
سخن آخر
در این مقاله به‌صورت مختصر درباره انواع قطع کتاب در چاپ توضیحاتی خدمت شما ارائه شد. همان‌طور که دیدید قطع یک کتاب اهمیت زیادی در میزان فروش نهایی و سهولت استفاده مشتری دارد و هر قطع باهدف و کاربرد مختلفی انتخاب و استفاده می‌شود. وب‌سایت ما کلیه استانداردهای موجود در بازار کتاب ایران را رعایت می‌کند و برای کیفیت صنعت چاپ کتاب اهمیت زیادی قائل است.