جمع صمیمانه کودکان فرصتی برای رشد این مهارت های اجتماعی است. می‌دانیم که بهتر کردن این توانمندی‌ها مساوی با حضور موفق کودکان در جامعه و دست یافتن به اهداف بزرگ است. باید با افزایش دادن دامنه این یادگیری اولیه در محیط خانه، نقش مؤثر خود را در بهبود مهارت های احساسی و اجتماعی فرزندان با موفقیت هر چه بیشتر ایفا کنیم. راهکارهای زیر می‌تواند به پیشرفت این فرایند کمک کند.
داستان خواندن قبل از خواب
ساعات پایانی روز، جادویی هستند. این بازه زمانی از هر وقت دیگری برای صحبت کردن در مورد «احساسات» ایده‌آل‌تر است. داستان تعریف کردن نیز یکی از کارهای مورد علاقه همیشگی کودکان در این اوقات است. می‌توانیم از ویژگی سکوت و آرامش شب برای هدف ویژه خودمان استفاده کنیم.
داستان‌های قبل از خواب را از میان داستان‌های ساده و آرامشبخش انتخاب کنید. رفتار شخصیت‌های داستان را کمی بیشتر از توضیحات کتاب برای کودک تحلیل کنید و بعد از او بخواهید آنچه را در مورد شخصیت داستان، فکر و احساس می‌کند بگوید. با این سؤال‌های فرضی: «به نظر تو بهتر بود که او چه کار کند/نکند؟ اگر تو به جای او بودی چه تصمیمی می‌گرفتی؟«
با هم همکاری کنید
بچه‌ها همیشه در مورد کارهای روزمره بزرگترها کنجکاو هستند. به جای شرح دادن چگونگی انجام این کارها سعی کنید تا حد امکان آن را با هم انجام دهید تا علاوه بر تقویت مهارت کودکان در این کارها، توضیحات همیشگی‌تان برای او ملموس‌تر شود.
مثلا گاهی با هم لباس‌ها را با دست بشویید، وسایل خانه را مرتب کنید، باغچه را تمیز کنید و موقع رنگ‌آمیزی دیوار قسمتی کوچک و کم ارتفاع را با قلمو و کمی رنگ برای کودک بگذارید. دنیای پر رمز و راز بزرگترها می‌تواند با کمی حوصله و صبر و انتخاب راه‌های ساده تر برای انجام کارها، برای کودک دست‌یافتنی و قابل لمس شود.
تفکر با صدای بلند
موضوع خاصی را که هم برای تحلیل آن، مهارت کافی دارید و هم کودک به آن علاقمند است، انتخاب کنید و آنچه در ذهن دارید و هنگام صحبت کردن به ذهن‌تان می‌رسد با صدای بلند و واضح با کودک به اشتراک بگذارید.
وقتی کودکتان فرایند فکر کردن و صحبت کردن شما را می‌بیند تشویق می‌شود تا مانند شما در مورد آن موضوع فکر کند و رفتاری مشابه از خود بروز دهد. نقش این مهارت را در تشویق کودکان به رو به رو شدن با چالش‌ها و افزایش اعتماد به نفس در آنها دست کم نگیرید. برای یافتن موضوع این تکنیک خاص به سراغ مسائل عجیب و غریب نروید.
بهتر است که از چیزهای عادی و روزمره آغاز کنید. مثلا سبد خرید مورد علاقه من سوراخ شد؛ آن هم سوراخی خیلی بزرگ. احتمالا دفعه بعد که به خرید بروم همه چیزهایی که بخرم از آن بیرون خواهد ریخت! تفکر و گفتگو کلید تعامل است.
بازی کردن
برای چنــد لحظه به دنیای کودکی خود برگردید. لحظاتی لذت بخش‌تر از زمان بازی با والدین‌تان را سراغ دارید؟ بازی کردن شاید برای تفریح و سرگرمی باشد اما نمی‌توانیم از نقش حیرت‌انگیز آن در تقویت مهارت های جسمی و فکری کودک غافل شویم.
تا حد ممکن برای بازی و تفریح با کودک وقت بگذارید و در این زمان‌ها، کارت بازی، پازل‌ها و انواع بازی‌هایی را که می‌توان در فضای باز و بسته انجام داد مد نظر قرار دهید. این بازی‌ها به کودک کمک می‌کند تا علاوه بر داشتن لحظه‌هایی شاد و مفرح، مهارت هایی مانند رعایت نوبت، مسئولیت پذیری، تلاش برای هدف و فکر کردن به او را بیاموزد.
کمک کردن متقابل در حل چالش‌ها و مشکلات
همیشه فرصتی برای کمک به حل مشکلات فرضی برای کودک در نظر بگیرید و به حل مشکلات احتمالی، تا حدی که مهارت اعتماد به نفس در او کاهش پیدا نکند، کمک کنید. قبل از رسیدن دوست‌هایش به او کمک کنید تا اســباب بازی‌هایی را که لازم ندارد جمع‌آوری کند. این کار همان آموزش نظم در عین همکاری است. مراحل گردشی خانوادگی از زمان توقف‌ها تا مدت بازدید از مقصدتان را برای او توضیح دهید.
این کار، آموزش مدیریت زمان در حین تفریح است. گاهی برای حل چالش روزمره ساده‌ای، که قطعا خودتان به تنهایی از عهده آن برمی‌آیید، از او کمک بخواهید. اگر به دنبال روحیه پویایی و ایثار در آینده کودک هستید باید گام‌های آغازین آن را هم‌اکنون با موفقیت بردارید.
عروسک‌گردانی
گاهی معلمان در کلاس درس با معرفی چالش‌های هوشمندانه و راه‌حل‌های آنها تلاش می‌کنند مهارت های کودکان را در تحلیل مسائل ارتقا دهند. عروسک‌ها فقط یک اسباب بازی نیستند. این موجودات کوچک دوست داشتنی می‌توانند شکل فانتزی شده همه خصوصیات اجتماعی را در خود داشته باشند.
ما می‌توانیم با استفاده از ویژگی‌های خاص عروسک‌ها، که هیچ وقت بدون استفاده نمی‌مانند، همین تکنیک را با تکیه بر خصوصیات اجتماعی و احساسی فانتزی شده در منزل به شکلی خلاقانه اجرا کنیم. عروسک‌ها می‌توانند راهی برای بیان احساس شادی، اندوه، مهربانی، خشم، همکاری و… به کودکان باشند.
با ادامه دادن این تکنیک می‌توانیم از کودک برای طرح داستان‌هایی با محوریت این موضوعات کمک بگیریم و مهارت او را در درک این احساسات ارتقا دهیم، بخش‌های مثبت آن را تقویت کرده و او را از بخش‌های منفی آن دور کنیم. جذابیت این تکنیک برای کودکان خیره کننده است.
مترجم: حسام زینی
منبع: شماره ۲۹۸ مجله آزمون