چهاردهم تیرماه از سال 1381 پس از پیشنهاد انجمن قلم ایران به عنوان روز قلم نامیده شد. به همین مناسبت با دکتر سید حسن نورانی مکرم دوست، مدرس دی وی دی های آموزشی رهپویان در درس عمومی ادبیات فارسی در خصوص اهمیت تدریس ادبیات فارسی گفتگو کردیم.
مدرس ادبیات فارسی رهپویان را بیشتر بشناسید
– مولف کتاب جمع بندی دروس پایه قلم چی
– مولف کتاب راهنمای جامع ادبیات عمومی دانشگاه پیام نور
– مولف دایره المعارف مشاوره تحصیلی مشاوره سفید
– مولف مجموعه کتاب ادبیات آسان( راحت الحلقوم)
– مولف کتاب جامعه شناسی ادبیات با نگاهی به آثار جلال آل احمد
علاقمندسازی دانش آموزان به فارسی
دکتر نورانی معتقد است برای تدریس ادبیات فارسی و علاقمند کردن دانش‌آموزان به دبیران مسلط و حاذق نیاز است که در این رشته درسی تخصص کافی داشته باشند.
به گفته دکتر نورانی دی وی دی های آموزشی که از استاندارد کافی برخوردار باشند، می‌توانند تا حد زیادی تسلط دانش‌آموزان به این درس را بالا ببرند. مدرس دی وی دی های ادبیات فارسی رهپویان همچنین مطالعه آزاد را عامل مهمی در موفقیت دانش‌آموزان در کنکور سراسری می‌داند. شرح کامل گفتگو با دکتر سید حسن نورانی مکرم دوست را می‌توانید در زیر بخوانید.
نظر شما درباره کتاب‌های درسی فارسی
متاسفانه فکر می‌کنم علاقمند سازی در سیستم آموزشی ما تعریف درستی ندارد، چون همچنان آزمون محور هستیم و آموزش یکطرفه داریم. به همین سبب علاقمند سازی دانش‌آموزان کمی سخت می‌شود.
با این وجود در کتاب‌های درسی جدید ترکیب درس‌ها را خیلی خوب و بجا می‌بینم که در امر علاقمند سازی دانش‌آموزان تاثیرگذار است.
برای مثال در کتاب فارسی دوازدهم از باستانی پاریزی درسی آمده که خیلی از نظر درسی و محتوایی، لغت و آرایه‌ای شاید کاربرد زیادی نداشته باشد اما از نظر آموزش زندگی و علاقمند سازی بچه‌ها واقعا درس خوبی است تا دروس سخت و پیچیده.
دبیران گرامی در تدریس ادبیات فارسی باید بیشتر زحمت بکشند چون از کتاب چهارصد صفحه‌ای قرار است فقط چکیده دو صفحه‌ای در کتب درسی آورده شود و با این دو صفحه خیلی سخت می‌شود دانش‌آموزی را به موضوع یا مطلب خاصی علاقمند کرد.
تاثیر فیلم آموزشی در یادگیری
دی وی دی های موجود در بازار دو شکل دارند:
- یک سری تجاری هستند که دنبال علاقمند سازی نیستند و از راه تردستی و شعبده بازی با ارائه دادن صرف فرمول تلاش می‌کنند تا فقط بچه‌ها را به جواب آخر برسانند که خواه یا ناخواه می‌توانند دانش‌آموز پسند هم باشند.
- اما گروه دوم سعی می‌کنند کلاس درس را برگزار کنند. دبیران این گروه علاوه بر آموزش مفاهیم کلیدی برای آزمون، سعی می‌کنند کلاس درس را در قالب فیلم آموزشی برگزار کنند.
دی وی دی های نوع دوم یا آموزش مفهومی با توجه به شکل جدیدی که تدریس و آزمون‌های این رشته درسی به خود گرفته، اهمیت بیشتری دارند.
دیدگاه دانش آموزان به درس فارسی
از نظر مدرس DVD فارسی یازدهم رهپویان دانش‌آموزان ما دو قشر هستند:
گروهی که ذاتا ادبیات را دوست دارند و گروهی که ادبیات را خشک می‌دانند و مفاهیمی همچون آرایه‌ها و استعاره‌ها را بدون کاربرد می‌دانند.
در این شرایط علاقمندسازی دانش‌آموزان به درس ادبیات نیازمند توانمندی دبیری است که درس می‌دهد تا دبیر بتواند بچه‌ها را به درس ادبیات علاقمند کند؛ یعنی دبیر وقتی شعری را می‌خواهد درس بدهد فقط نگوید که غزلی از حافظ است.
دبیر باید بتواند جایگاه حافظ را به دانش‌آموزان بشناساند و به آنها توضیح بدهد که اگر حافظ، فردوسی و سایر ادیبان بزرگ نبودند ما اصلا امروز بودیم یا چه شرایطی داشتیم. چنین دبیری باید بتواند به بچه‌ها آموزش بدهد که ادبیات درسی برای تمام زندگی است و در هر رشته‌ای وارد شویم به آن نیاز داریم. چون برای مثال حتی یک مهندس برای نوشتن پایان نامه باید بتواند بنویسد.
همچنین افرادی که با ادبیات غریب باشند نمی‌توانند مقاله بنویسند و حتی نمی‌توانند سخنران خوبی باشند.
نقش دانش ادبی در کنکور
مدرس DVD فارسی دهم رهپویان در ادامه این مصاحبه گفته‌اند:
بچه‌های کنکوری زمان محدودی دارند. اما دست کم در ده سال گذشته دیده می‌شود که در دروس عمومی ادبیات کنکور از فرمول خارج شده و پا به مرحله فهم گذاشته است. حتی کتاب‌های جدید دنبال این هستند که دانش‌آموز در بخش ادبیات به تحلیل و در بخش نگارش به تولید برسد، یعنی بتواند بنویسد.
دانش‌آموز باید بتواند با نوشتن خلق بکند و با خواندن بتواند فهم کند. بر همین اساس می‌بینیم حدود شصت تا هفتاد بیت در کنکور خارج از کتاب درسی است که برای بخش معنی و آرایه ادبی استفاده می‌شود. پس دانش‌آموزی که مطالعه آزاد دارد قطعا توانمندی بیشتری در تحلیل متن‌ها دارد.
با این حال بهتر است دانش‌آموزان با مشاوره دبیران حاذق خود منابع مناسب را برای مطالعه آزاد انتخاب کنند.
سخن پایانی مدرس فارسی رهپویان
خدا را سپاس می‌کنیم که چنین روزی وجود دارد. قلم چیز ارزشمندی است. خداوند به قلم قسم خورده است و همه نویسندگان به قلم سوگند خورده‌اند. به قول دکتر شریعتی که می‌گوید دستم را قلم می‌کنم و قلمم را از دست نمی‌گذارم
ما هم سعی می‌کنیم به بچه‌ها آموزش بدهیم که قلم ذات مقدسی دارد و جنس و جوهرش مهم نیست اما چیزی که از آن تراوش می‌کند زاده و عصاره ذهن بشر است.
هیچ چیزی بدون قلم تاکنون زاده نشده و اتفاق نیفتاده و ثبت نشده است. برای همین خدا را شکر می‌کنم که قلم را به ما هدیه کرد و شکرگزار کسانی هستیم که چنین روزی را تعبیه کرده‌اند و امیدواریم در حد یک اسم باقی نماند.
امیدواریم این روز جشن باشکوهی باشد و تبدیل بشود به روزی که بچه‌های جوان، دانشجویان و دانش‌آموزان بیشتر قدر آن را بدانند.