در کتاب درسی علوم پایه دوم دبستان با چرخه رشد گیاهان آشنا می‌شوید. آموزش این مبحث در کتاب علوم چهارم دبستان نیز ادامه دارد.
در این مطلب آموزشی، شما را با مراحل رشد گیاهان بصورت آشنا می‌کنیم و در پایان نیز تدریس تصویری آن را نیز می توانید مشاهده کنید.
جهت مشاهده رایگان فیلم نمونه تدریس علوم چهارم ابتدایی کلیک کنید:: علوم چهارم دبستان یا روی تصویر کلیک کنید::
آموزش علوم چهارم دبستان
چرخه رشد گیاهان
یکی از بهترین مثال های چرخه رشد گیاه بررسی چرخه رشد لوبیا است.
قبل از هر چیز باید بدانید که گیاهان هم مثل هر موجود زنده دیگری چرخه رشد و حیات دارند. این موجودات از هر موجود زنده دیگری نقش بیشتری در زندگی انسان دارند و حتی باید گفت که شرط حیات بشر هم به حساب می‌آیند.
چرخه زندگی گیاه شامل 5 مرحله زیر می‌شود:
1) دانه 2) جوانه زنی و رویش 3) رشد نهال 4) گیاه بالغ 5) گرده افشانی
چرخه رشد گیاهان
در ادامه این مطلب با چرخه رشد گیاهان از ابتدا تا انتها، که به اصطلاح گیاه به بلوغ می‌رسد، آشنا می‌شوید.
مرحله اول زندگی گیاه: دانه
چرخه رشد و حیات گیاه با دانه شروع می‌شود. همه ما با دانه‌ها آشنا هستیم و حتی از آن‌ها تغذیه هم می‌کنیم. همانطور که می‌دانید تخم آفتابگردان و کدو که می‌خوریم، دانه به حساب می‌آیند.
دانه پوششی دارد که به آن پوسته می‌گویند. پوسته حاوی موادی است که در واقع همین مواد عامل اولیه حیات گیاهان‌اند.
در زیر پوسته دانه، جنین قرار دارد که تبدیل به گیاه جدید می‌شود و پرده داخلی هاگ گیاه یا آندوسپرم مواد غذایی لازم برای تغذیه جنین را فراهم می‌کند.
دانه‌ها چگونه بیشتر می‌شوند؟
دانه‌ها معمولا به یکی از روش‌های زیر تکثیر می‌شوند:
- گرده افشانی: پراکنده می‌شوند.
- پاشیدن دانه: پخش می‌شوند.
- برخی با باد می‌آیند.
- برخی هم شناور در آب‌اند.
- پرندگان، زنبورها و سایر حشرات هم در پخش کردن دانه همکاری می‌کنند. دانه ها روی پشم و بدن حیوانات هم می‌توانند سوار باشند.
- گاهی هم ابتدا توسط حیوانات خورده می‌شوند و بعد از طریق مدفوع حیوان در طبیعت دفع می شوند.
- در نهایت هم این انسان است که دانه را می‌کارد تا مواد غذایی مورد نیازش را فراهم کند.
تا اینجا متوجه شدیم که مرحله اول رشد گیاه یعنی دانه، می تواند به اشکال مختلف در به وجود آمدن گیاه تاثیر گذار باشد و باعث ایجاد مرحله بعدی یعنی مرحله جوانه زنی و رویش بشود.
مرحله دوم زندگی گیاه: جوانه زنی و رویش
مانند انسان که نیازهای مختلفی برای زندگی کردن دارد، گیاه هم برای رشد به چند عنصر حیاتی نیازمند است. به عبارت دیگر، گیاه برای رشد کردن به عناصر حیاتی مختلفی نیاز دارد.
برای رشد گیاه به چهار چیز احتیاج داریم:
1)اکسیژن 2) رطوبت 3) نور خورشید 4) دمای مناسب.
رویش چیست؟
در صورتی که شرایط مناسب برای رشد گیاه فراهم شود نوبت به سر بر آوردن جوانه‌ها می‌رسد. ریشه‌ها از درون دانه بیرون می‌زنند و وارد خاک می‌شوند. به این فرآیند جوانه‌زنی یا رویش می‌گویند.
بلافاصله بعد از مرحله جوانه زنی مرحله بعدی، مرحله ای که خیلی جذاب و دلنشین است اتفاق می افتد؛ یعنی نهال شروع به رشد می کند.
در این مرحله می توانید نتیجه کار زیبای خودتان را ببینید.
مرحله سوم: رشد نهال
گیاه جوان، ظریف و کوچک را نهال می‌نامند که سر از زمین بیرون می‌آورد و بر اثر نور خورشید رشد خود را شروع می‌کند. برای رشد بهتر در این مرحله باید مراقبت‌ها بیشتر شود.
در این مرحله از مراحل رشد، گیاه باید به خوبی از خاک تغذیه کند تا بتواند از خاک بیرون بیاید. نهال از خورشید هم باید تغذیه خوبی داشته باشد و حسابی آفتاب و نور بگیرد.
اهمیت نور کافی در رشد گیاهان
حتما سوال می پرسید که چرا گیاه برای رشد به نور خورشید نیاز دارد؟ جواب این سؤال در برگ‌های گیاه است. برگ‌های گیاه رنگدانه‌ای سبز رنگ هستند که کلروفیل نامیده می‌شوند.
رنگدانه ها در برگ گیاه از نور خورشید، آب و کربن دی اکسید برای تولید انرژی لازم استفاده می‌کنند تا گیاه رشد کند. به این فرآیند همانطور که ممکن است در درس‌هایتان شنیده باشید فتوسنتز می‌گویند.
پس تا الان فهمیدیم که فتوسنتز چیست و همینطور باید بدانید که فتوسنتز باعث می شود تا نهال رشد خود را ادامه بدهد و تبدیل به یک گیاه بالغ شود.
مرحله چهارم: گیاه بالغ
همانطور که گفتیم فتوسنتز به رشد نهال کمک می‌کند تا به گیاهی بالغ تبدیل شود. گیاه بالغ گُل می‌دهد و با این کار نشان می‌دهد که چرخه حیات همچنان ادامه دارد.
جالب است بدانید که گل دادن در فرآیند رشد گیاه یعنی آن گیاه زنده است.
کدام گیاهان بالغ هستند؟
ممکن است سؤال پیش بیاید که چطور بفهمیم یک نهال به گیاه بالغ تبدیل شده است. جوابش ساده است؛ با مشاهده. باید بدانید که گیاه بالغ گیاهی است که برگ، ریشه و ساقه دارد.
ریشه‌ها از خاک و آب داخل آن تغذیه می‌کنند. این مواد از طریق ساقه به سایر بخش‌های گیاه می‌رسد. برگ‌ها هم از طریق فتوسنتز انرژی تولید می‌کنند. چرخه‌ای که به طور مداوم تکرار می‌شود.
بخش‌های مهم گیاه
قسمت مهم دیگر گیاه بالغ، گُل است. گل قسمتی از گیاه است که بارها بازتولید می‌شود. گل‌ها از اجزای مختلفی ساخته شده‌اند.
یکی از بخش های مهم گل ها گلبرگ‌ها هستند. گلبرگ ها معمولا براق و رنگارنگ هستند تا توجه حشرات را جلب کنند و به فرآیند گرده افشانی کمک کنند.
بخش دیگر گل که پرچم نام دارد گرده‌ها را تولید می‌کند. گرده ماده‌ای پودر مانند است که اغلب زرد است و حاوی نیمی از ماده ژنتیکی برای تولید گیاهی جدید است.
بخش دیگر گل کلاله نام دارد که گرده را به خود جذب می‌کند. کلاله حاوی تخمک است. تخمک‌ها وقتی از گرده بارور می‌شوند دانه را تشکیل می‌دهند.
تدریس کامل صفر تا صد علوم دوم دبستان؛ کافیست روی تصویر زیر ضربه بزنید / کلیک کنید:
علوم دوم دبستان
مرحله آخر رشد گیاهان: گرده افشانی
مرحله آخر رشد گیاه که چرخه را کامل می کند، مرحله گرده افشانی است. فرآیند جذب گرده از طریق پرچم گیاه به کلاله گیاهی دیگر گرده افشانی نامیده می‌شود.
گرده می‌تواند با باد به گیاه دیگر منتقل شود، اما معمولا کار انتقال به عهده حشرات است. گاهی شب پره‌ها هم در این فرآیند با سایر حشرات همکاری می‌کنند.
زنبورها، پروانه‌ها و سایر حشرات از طریق رنگ گلبرگ‌ها جذب گیاه می‌شوند. حشرات شهد، مایع شیرین گیاه، را می‌نوشند.
حشرات به هنگام چرخ زدن اطراف گیاه، شهد را می‌نوشند و گیاه با این روش گرده را به بدن یا پای حشره جذب می‌کند. وقتی حشره به گیاه دیگری پرواز می‌کند تا شهد آن را بنوشد، گرده هم به گیاه جدید منتقل می‌شود.
توجه کنید که گرده حاوی نیمی از ماده ژنتیکی مورد نیاز برای تولید گیاه جدید است. تخمک، که در کلاله قرار دارد، حاوی نیم دیگر ماده ژنتیکی است.
وقتی گرده‌ها به تخمک می‌رسند، بارور می‌شوند و دانه‌ها را تشکیل می‌دهند. در ادامه گیاه دانه‌ها را بارور می‌کند و با باد، آب یا حیوانات دیگر پخش می‌شوند و تمام چرخه توضیح داده شده دوباره تکرار می‌شود.
آموزش علوم دوم دبستان
فیلم آموزش کامل علوم دوم دبستان
یکی از بهترین معلمان علوم کشور به نام خانم الناز نادری شیران در ویدیوهای آموزشی جذاب و جالب تمام این مراحل را همراه با تصاویر آموزشی زیبا برای شما توضیح داده‌اند.
برای مشاهده فیلم، روی لینک ضربه بزنید/کلیک کنید: علوم دوم دبستان
ایستگاه فکر
به چند پرسش زیر که از متن و فیلم آموزشی چرخه رشد گیاهان طرح شده است، پاسخ دهید:
مراحل رشد گیاه را نام ببرید
پنج مرحله رشد گیاه شامل دانه، جوانه زنی و رویش، رشد نهال، گیاه بالغ و گرده افشانی می شود.
گیاهان برای رشد به چه چیزهایی نیاز دارند؟
برای رشد گیاه به چهار چیز احتیاج داریم: اکسیژن، رطوبت، نور خورشید و دمای مناسب.
یک دانه چگونه می تواند دوباره دانه تولید کند؟
از طریق گرده افشانی، باد، قرار گرفتن دانه در پشم حیوانات، جذب گرده به پای حشرات، خوردن میوه درختان توسط حیوانات و دفع آن و از طریق انتقال گرده از یک گیاه به گیاه دیگر چرخه رشد گیاهان دوباره و دوباره انجام می شود.
گرده افشانی چیست؟
گرده افشانی مرحله آخر رشد گیاه است که طی این فرآیند گرده از طریق باد، حیوانات و حشرات به قسمت پرچم گیاه دیگر منتقل و به کلاله گیاه جذب می شود که در نتیجه آن باروری گیاه شکل می گیرد.
عالی بود
خیلی ممنون
سلام خسته نباشید ببخشید من می خواهم تدریس رشد گیاهان برای ۶ پایه کلاس اول دوم سوم و چهارم و پنجم روانجام دهم مراحل تدریس رو لازم دارم لطفاً راهنمایی کنید ممنونم
سلام ماهمچین درسی رو نداریم