به جرأت می‌توان گفت هرگز متوسط حجم و قطر کتاب‌های آموزشی به پای آن چیزی که امروز هست نرسیده بود. این ها سبب شده است کار انتخاب و خرید منابع مطالعاتی برای داوطلبان کنکور سخت و پیچیده شود.
چرا انتخاب و خرید منابع کنکور سخت است؟
نکته سنجی طراحان آزمون‌های رسمی و توجه آنها به مفاهیم و درونمایه‌های عمیق کتاب درسی و پرهیز از اکتفا به صورت ظاهری متون آموزشی و طرح پرسش‌های حاصل از ترکیب دو یا چند مفهوم با یکدیگر، رو به فزونی است. هر سال قطر جزوه معلمان خوب و دیگر منابع کنکور که دائما تغییرات کتاب‌های درسی و تغییرات نگرش طراحان آزمون‌های رسمی را رصد می‌کنند، افزایش می‌یابد.
هر سال بر تعداد جلسات ضروری آموزشگاه‌ها برای به اتمام رساندن سیلابس درسی کلاس‌های کنکور اضافه می‌شود؛ اما وقت دانش‌آموزان نسبت به سال‌های گذشته افزایشی نداشته است! برای این منظور باید در انتخاب منبع مطالعاتی و کتاب آموزشی ابتدا به پاسخ پرسش‌های زیر فکر کنیم.
1) چقدر وقت داری؟
هر هفته چقدر وقت داریم؟ چقدر برای درس خواندن فرصت داریم؟ چه روزهایی تعطیل است؟ کلاس‌های مدرسه تا چه ساعتی از روز وقت ما را می‌گیرد؟ کلاس‌های آموزشگاه چطور؟ چقدر زمان برای درس خواندن باقی می‌ماند؟
بیشتر بخوانید: کلاس کنکور برم یا دی وی دی ببینم؟
2) چقدر توان مطالعه داری؟
واقعا چقدر از این زمانی را که داریم، به درس خواندن می‌پردازیم؟ روزهای تعطیل چقدر؟ روزهایی که به مدرسه می‌رویم چقدر؟ پاسخ این پرسش‌ها و پرسش‌های قبلی در دفتر برنامه‌ریزی دانش‌آموزان نهفته است.
بیشتر بدانید: راز 12 ساعت درس خواندن رتبه های برتر کنکور
3) چه مقدار بازدهی داری؟
در واحد زمان چقدر درس می‌خوانیم؟ مثلا در هر یک ساعت در هر درس به طور متوسط چند تمرین حل می‌کنیم؟ چند صفحه از کتاب درسی زیست شناسی یا علوم اجتماعی را مطالعه می‌کنیم یا مثلا هر درس کتاب دین و زندگی را در چه مدت مطالعه می‌کنیم؟ از طریق شناخت توان و بازده مطالعاتی، باید حجم فعالیت مثبت آموزشی را که می‌توانیم انجام دهیم برآورد کنیم.
اشتباهات رایج در انتخاب و خرید منابع کنکور
دانش‌آموزان متوسط تصور می‌کنند کتاب‌های درسی برای خوانده نشدن نوشته شده‌اند و به خیال اینکه هرگز جملات کتاب درسی را نخواهند فهمید، از نیاز به وجود یک جزوه خوب می‌گویند. دانش‌آموزان قوی هم فکر می‌کنند کتاب‌های درسی برای خوانده نشدن نوشته شده‌اند و می‌گویند کتاب درسی که چیزی ندارد. در حالی که یک بار هم آن را نخوانده‌اند. تنها دانش‌آموزان باهوش و بسیار قوی هستند که با وسواس و دقت تمام زوایای پنهان کتاب درسی را جستجو می‌کنند.
با این همه تقریبا همه معلمان اتفاق نظر دارند که اولویت اول تمرین و یادگیری، با مثال‌ها و تمرین‌های کتاب درسی آموزش و پرورش و نمونه سوالات آزمون‌ها و امتحانات رسمی و سراسری است و اغلب به دانش‌آموزان خود یادآوری و تأکید می‌کنند که این سوالات را در قالب مثال‌ها و تمرین‌های جزوه کلاسی یا کتاب آموزشی تألیفی خود آورده‌اند.
بیشتر بخوانید: برای یادگیری بهتر ابتدا کتاب درسی را بخوانید نه منابع کمک درسی!
آنچه فراموش می‌شود این است که اولا این بخش از آموختنی‌ها که شایسته توجه و تمرکز بیشتر است در میان انبوهی از مطالب دیگر که جنبه گرایش و سلیقه شخصی دارد مغفول می‌ماند و مورد کم مهری قرار می‌گیرد؛ ثانیا وجود نسخه واحد برای همه دانش‌آموزان نتیجه بالواسطه بی توجهی به توان و بازده مطالعاتی طبعا متفاوت آنهاست؛ حال آنکه تعیین و تفکیک اولویت‌های آموزشی در دو یا سه سطح، این امکان را به همه دانش‌آموزان می‌دهد که در حد بازده و توان مطالعاتی خود ضروری‌ترین کارها را انجام دهند.
روش یادگیری و مطالعه در منابع کنکور
وقتی دانش‌آموزی از پس حل کردن تست‌های کنکور سراسری سال‌های گذشته برنمی‌آید اولین راه حلی که به ذهن خود دانش‌آموز و اولیا می‌رسد، پناه بردن به آموزشگاه یا کلاس خصوصی است. تقریبا هیچکس به عقب‌تر بردن نقطه شروع فکر نمی‌کند؛ یعنی به مثال‌ها و تمرین‌های کتاب درسی و نمونه پرسش‌های تشریحی کتاب درسی توجه نمی‌کند.
اغلب پرسش‌های تشریحی به تکرار نکات متعارف و اولیه آموزشی می‌پردازند و تست‌ها معمولا هر کدام دستکم حاوی یک نوآوری کوچک یا یک نکته ترکیبی هستند.
زیاده خواهی است اگر انتظار داشته باشیم دانش‌آموز قبل از تمرین کافی روی عمل مشتق‌گیری و فراگیری محاسبه مقدار مشتق تابع در یک طول مشخص، بتواند تست‌های پیچیده‌تر و گاه متنوع کاربرد مشتق یا بهینه‌سازی را به راحتی حل کند.
تنوع‌طلبی در منابع مطالعاتی کنکور
در هر زمان تنها یک منبع! آن هم چیزی که بتوانیم تمامش کنیم. تعدد منابع مطالعاتی ایجاد آشفتگی می‌کند و نیمه کاره ماندن منابع مطالعاتی آرامش ما را بر هم می‌زند.
نکات مهم در انتخاب و خرید منابع کنکور
در انتخاب منابع مطالعاتی به اندوخته‌های خود در دفتر برنامه‌ریزی توجه کنید. واقعا چقدر می‌توانید درس بخوانید و چند تمرین می‌توانید حل کنید؟
توجه به تمرین‌ها و مثال‌های کتاب درسی را مهمتر از هر فعالیت آموزشی دیگر بدانید.
اولویت دوم شما تسلط بر نمونه سوالات آزمون تهیه شده توسط مراجع رسمی اعم از پرسش‌های تشریحی امتحانات نهایی و تست‌های کنکور سراسری است.
یادگیری شما زمانی ارزشمند و ماندگار است که از طریق حل مسئله محقق و تثبیت شود. در این صورت می‌توانید با اتکا به آموخته‌های خود، موضوعات درسی را به هنگام نیاز به خاطر بیاورید و در آزمون‌ها و امتحانات به انتظارات ممتحن پاسخ دهید.
در هر سطح آموزشی که هستید تمرین‌های متناسب با سطح آموزشی خود را شناسایی کنید و از طریق پایداری در حل و تحلیل آنها پیشرفت کنید.
منابع آموزشی خود را طوری انتخاب کنید که مطمئن باشید در پایان یک دوره آموزشی قادر به اتمام آنها هستید.
نویسنده: محمد معافی
منبع: مجله آزمون شماره ۲۸۲